Του Δρ. ΘΑΝΑΣΗ Ν. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ*

Η κ. Μαρία Μπακέλλα εργάζεται επαγγελματικά εδώ και αρκετά χρόνια ως σκηνοθέτις στο Παιδικό Εργαστήρι Θεάτρου του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού & Περιβάλλοντος του Δήμου Αγ. Δημητρίου. Και έχει δείξει στο θεατρόφιλο κοινό της πόλης τη μεγάλη αγάπη της στο θέατρο και στα παιδιά. Έχει αποδείξει μέσα από τη δουλειά της, την ικανότητά της στη διδασκαλία των ρόλων και στη σκηνοθεσία. Παράλληλα, λειτουργεί και ως «δραματουργός», με τη διπλή σημασία του όρου: και ως συγγραφέας ή διασκευαστής θεατρικών έργων και ως θεατρικός σύμβουλος του θιάσου της. Ένας θίασος, ο οποίος αποτελείται από ερασιτέχνες ηθοποιούς-παιδιά, ηλικίας 6-13 χρόνων. Άρα, εδώ πρόκειται για ερασιτεχνικό θέατρο για παιδιά, το οποίο έχει παιδαγωγική, κοινωνική και καλλιτεχνική στόχευση στην αγωγή των παιδιών, στον ελεύθερο χρόνο τους.

Η κ. Μαρία Μπακέλλα, για την εν λόγω θεατρική διασκευή και παράσταση επέλεξε ένα παλιό και κλασικό θεατρικό έργο, που κινείται στο χώρο του δραματικού ειδυλλίου, του τέλους του 19ου αιώνα. Ένα έργο δημοφιλές για την εποχή του, αλλά και για το ήμισυ του 20ού αιώνα, το οποίο ανεβάστηκε από το Σχολικό, Ερασιτεχνικό και Επαγγελματικό Θέατρο σε όλη την Ελλάδα. Ένα έργο που αγαπήθηκε από το κοινό μέχρι φανατισμού, γιατί βασικά ήταν ένα λαϊκό έργο, γλωσσικά και νοηματικά κατανοητό στο λαό, ακόμη και στους αμύητους θεατρικά και στους αγράμματους, γενικότερα. Ένα έργο, το οποίο ξεχείλιζε από μελοδραματισμό και αισθηματισμό, προσφιλέστερα από σήμερα στοιχεία παλαιών εποχών, κυρίως στην ύπαιθρο. Τα ηθογραφικά στοιχεία του έργου θυμίζουν την επαρχιώτικη καταγωγή των περισσότερων από μας, που ζούμε στην Αθήνα, και αυτό μας ευχαριστεί ιδιαίτερα. Ο κριτικός Θεάτρου και πανεπιστημιακός θεατρολόγος, φιλόλογος και ποιητής Κώστας Γεωργουσόπουλος διερωτάται δικαιολογημένα επί του θέματος: «Γιατί ο Νεοέλληνας δεν μπόρεσε να γίνει πραγματικά αστός, αλλά πασχίζει να παίξει τον αστό;» και αποφαινόμενος συνεχίζει: «Το θέμα είναι πολιτικό και δεν μπορεί να φταίει η Γκόλφω που απλώς, ως μοχλός, αποκαλύπτει το φαινόμενο.»

Πρόκειται για την «Γκόλφω» του Σπυρίδωνος Περεσιάδη (1854-1918), ενός τυφλού ερασιτέχνη ηθοποιού και δραματουργού από το χωριό Μεσορρούγγι Αχαΐας. Το έργο γράφτηκε και παραστάθηκε αρχικά στην Ακράτα με τη δική του φροντίδα (1893). Εκεί έγραψε επίσης και τα έργα: «Μαργαρίτα», «Σκλάβα» και «Εσμέ». Στον Μεσοπόλεμο το έργο ανεβάστηκε από εκατοντάδες σχολικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους ιδίως στην επαρχία και η σωζόμενη καταγραμμένη παραστασιογραφία είναι πλουσιότατη και αποκαλυπτική.

Η κ. Μαρία Μπακέλλα, θέλησε να κρατήσει το βασικό μύθο του έργου, και να πλέξει στον καμβά της ένα δικό της κείμενο πρόζας, διατηρώντας όμως στοιχεία της μωραΐτικης ντοπιολαλιάς και νοηματικά προσαρμοσμένο στην παιδική προσληπτικότητα, χωρίς να παραλείψει να περιλάβει κάποιους δεκαπεντασύλλαβους στίχους (από το πρωτότυπο κείμενο) και να δώσει διάσταση στα χιουμοριστικά στοιχεία του. Διατήρησε μ’ επιτυχία τη λαϊκότητα, που οφείλει να έχει το Λαϊκό Θέατρο, ώστε να μπορεί να το χαρεί ο θεατής κάθε ηλικίας, αλλά και αρκετά από τα κλασικά και ρομαντικά στοιχεία που το χαρακτηρίζουν.

Ο τίτλος «Κόλπο Γκόλφω» έγκειται στην έξυπνη πρόταση του παπά του χωριού να δοθεί θεατρική παράσταση στο χωριό, χωρίς να φανερώσουν αρχικά στους χωριανούς τους ότι θα πληρώσουν εισιτήριο. Σκοπό, όμως, είχαν να πάρουν στο τέλος της παράστασης χρήματα απ’ τους θεατές για να εγχειριστεί ο τυφλός βοσκός κυρ Σπύρος, ο οποίος πολλές φορές τους είχε πει την ιστορία με την Γκόλφω και τον Τάσο. Ο ίδιος ο κυρ Σπύρος υπαγορεύει το έργο του στο δάσκαλο, αφού ο ίδιος δεν μπορεί να το γράψει. Τη σκηνοθεσία του έργου την κάνει ποιος άλλος; ο δάσκαλος. Ηθοποιοί είναι χωριανοί και χωριανές, που δέχονται πρόθυμα τους ρόλους τους, αυθεντικούς καθ’ όλα. Άρα, εδώ έχουμε «Θέατρο εν Θεάτρω», αφού μέσα σε μια θεατρική παράσταση δημιουργείται και άλλη. Η δραματουργός θέτει ως στόχος της, με το έργο της αυτό, να διηγηθεί έμμεσα τη δραματική ζωή του Σπ. Περεσιάδη, διατηρώντας, όπως προείπα, την υπόθεση του περίφημου έργου του «Γκόλφω». Εδώ πρόκειται όχι μόνο για διασκευή, αλλά κάτι παραπάνω: ένα νέο θεατρικό έργο της δραματουργού, που στηρίζεται μεν στο βασικό μύθο του έργου του Σπ. Περεσιάδη «Γκόλφω», όπως έχω ήδη αναφέρει, δίνοντας όντως περαιτέρω διαστάσεις στο μύθο.
Τα απρόοπτα δρώμενα, τα ποικίλα επεισόδια δημιουργούν συνεχές γέλιο τους θεατές τους παράστασης και όλα εξελίσσονται σε μια ζώσα κωμωδία, με αντίστοιχες καταστάσεις και συμβάντα της ζωής των κατοίκων του χωριού. Ο έρωτας και το κωμειδύλλιο κυριαρχούν, το τραγικό τέλος των δύο ερωτευμένων του αυθεντικού έργου του Περεσιάδη, αντικαθίσταται εδώ με ευτράπελες σκηνές, μια και η παράσταση ανεβαίνει από παιδιά και απευθύνεται και σε παιδιά.

Οι μικροί ηθοποιοί έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους και απέδωσαν τους διαλόγους με μπρίο και παιδική γνησιότητα, αλλά και με την απαιτούμενη υποκριτικά κουτοπονηριά, ενίοτε την αφέλεια και τα υπονοούμενα των απλών ανθρώπων της υπαίθρου. Δε θα επικρίνω την κακή εκφορά του λόγου από ορισμένα παιδιά. Αυτή οπωσδήποτε θέλει περισσότερη δουλειά και η καλή ή κακή εκφορά του λόγου εξαρτάται πρωτίστως από τα πρότυπα που έχει κάθε παιδί στο οικογενειακό του περιβάλλον, αλλά πρωτίστως από τη δουλειά που κάνουν ή δεν κάνουν οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία (αν και οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι θύματα της ελλιπούς ή στρεβλής μόρφωσης ή επιμόρφωσής τους, στον τομέα της θεατρικής αγωγής των παιδιών). Άλλωστε, το φαινόμενο αυτό –το οποίο έχω επισημάνει αρκετές φορές, στο παρελθόν– παρατηρείται και σε επαγγελματίες ηθοποιούς, οι οποίοι ψελλίζουν, ψιθυρίζουν, μουρμουρίζουν ή προφέρουν ξέπνοα τις τελευταίες συλλαβές των φράσεων, με αποτέλεσμα οι θεατές να προσπαθούν να μαντέψουν και να κατανοήσουν το νόημα του κειμένου, στην ολότητά του, και τελικά να το αντιλαμβάνονται εν μέρει από τα συμφραζόμενα.

Τα παιδιά-ηθοποιοί έπαιξαν αρκετά καλά και οπωσδήποτε η εμπειρία που θ’ αποκτούν με την πάροδο του χρόνου, με την επίβλεψη, τη διδασκαλία και την καθοδήγηση της σκηνοθέτιδας/δασκάλας τους, θα τα διαμορφώνει, θα τα εξελίσσει γλωσσικά και υποκριτικά, με αποτέλεσμα οι επόμενες παραστάσεις άλλων θεατρικών έργων να είναι καλύτερες. Άλλωστε, ορισμένα απ’ αυτά τα παιδιά ή δε θ’ ασχοληθούν ξανά με το θέατρο, αλλά θα έχουν αποκτήσει πολύτιμες εμπειρίες και γνώσεις για το θεατρικό φαινόμενο και θα γίνουν ως ενήλικες θεατρόφιλοι και καλοί θεατές ή θα συνεχίσουν την ενασχόλησή τους με το θέατρο είτε ως ερασιτέχνες είτε ως επαγγελματίες.

Θα πρέπει εδώ να εξάρω τη δημιουργικότητα και την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών, της σκηνοθέτιδας κ. Μαρίας Μπακέλλα, αλλά και τους συνεργάτες της συντελεστές της παράστασης: τον κ. Γιώργο Λαμπράκη για τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης, τα οποία ανεδείκνυαν το κλίμα της εποχής, τη βουκολική ατμόσφαιρα του έργου, αλλά και για την επιμέλεια του προγράμματος και της αφίσας. Τον κ. Κώστα Καραμάνο για τη μουσική σύνθεση και τη διδασκαλία του «Τραγουδιού της αγάπης», ο οποίος αρκετά χρόνια τώρα δίνει το "παρών" μ’ επιτυχία στα μουσικά-καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης, τον κ. Βασίλη Μάλλιο για τη μουσική σύνθεση για τη φλογέρα, τον κ. Νίκο Ζαννή για τους φωτισμούς, τον ήχο και την ηχογράφηση και την κ. Μαρίνα Βαβαρίνη για τη ραφή των κοστουμιών. Την επιμέλεια παραγωγής είχε ο κ. Απόστολος Ξιαρχογιαννόπουλος.

Τους ρόλους του έργου απέδωσαν οι: Νίκη Πανουργιά (Γκόλφω), Γιάννης Παυλόπουλος (Τάσος), Χρήστος Μάλλιος (Βοσκός κυρ Σπύρος), Νικόλας Παπαγεωργίου (δάσκαλος), Γιάννης Μωραΐτης (γιατρός), Χριστιάνα Αθανασιάδη (Δέσπω), Ελευθερία Επισκοπάκη (Αστέρω, μάνα της Γκόλφως), Γιάννης Ηλιακόπουλος (τρελός του χωριού), Ελευθερία Μαρτίνου (Ελένη Κοτοπούλη), Κατερίνα Φαλίδα (δημοσιογράφος) κ.ά. Πολύ καλοί στο ρόλο τους ήταν οι πρωταγωνιστές, η Χρύσα Πατέστου, ως αφηγήτρια και κυριολεκτικά έκλεψε την παράσταση ο εκφραστικότατος εννιάχρονος Ερμής Τσάβος (Κίτσος, το τσελιγκόπουλο που ήθελε για γυναίκα του τη Γκόλφω, η οποία αρνήθηκε τον έρωτά του), ένα παιδί με ανεπτυγμένη θεατρική αντίληψη και υποκριτική ικανότητα.  
 
*Δρ. ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
Ερευνητής/Μελετητής/Κριτικός Θεάτρου για παιδιά – Συγγραφέας
Ηλεκτρονική διεύθυνση: thkaragia@gmail.com
Ιστοσελίδα: thkaragia.wix.com/main